DN kỳ vọng khung pháp lý cho thị trường tiền ảo minh bạch, an toàn

Cần giải pháp đồng bộ giảm thiểu rủi ro, mất an toàn khi giao dịch

Trao đổi với Báo điện tử Chính phủ, ông Mai Huy Tuần – Tổng giám đốc CTCP Công nghệ số SSI – SSI DIgital (SSID), một đơn vị mạnh trong đầu tư lĩnh vực công nghệ số nhận định: Để đảm bảo an toàn cho người dùng và nhà đầu tư trong giao dịch tiền ảo, các giải pháp bảo mật phải được ưu tiên hàng đầu. Đồng thời, việc áp dụng các biện pháp xác thực đa yếu tố và mã hóa dữ liệu là điều cần thiết nhằm bảo vệ thông tin của các sàn giao dịch và ví điện tử. Ví dụ, việc triển khai hệ thống xác thực qua SMS, email, xác thực sinh trắc học giúp giảm thiểu nguy cơ truy cập trái phép. Hơn nữa, các sàn giao dịch cần công bố báo cáo kiểm toán định kỳ, qua đó, nhà đầu tư sẽ nhận được thông tin tin cậy về mô hình hoạt động cũng như quỹ dự phòng rủi ro.

Ngoài ra, nâng cao kiến thức và kỹ năng tài chính – công nghệ của người dùng cũng rất quan trọng. Vì vậy, các chương trình đào tạo, hội thảo và chiến dịch tuyên truyền cần được tổ chức thường xuyên để mỗi người dùng có thể chủ động nhận diện và phòng tránh các hành vi gian lận. Thêm vào đó, DN cần thường xuyên cập nhật các công nghệ bảo mật tiên tiến để giảm thiểu rủi ro trong giao dịch.

Lãnh đạo SSI DIgital (SSID) thẳng thắn thừa nhận: Mặc dù các biện pháp bảo mật đã được áp dụng, nhưng rủi ro trong giao dịch tiền ảo vẫn tồn tại do sự phức tạp của công nghệ blockchain và các hình thức giao dịch phi tập trung.

Do đó, việc đầu tư vào các giải pháp bảo mật mới là cần thiết, thì sự giám sát từ phía cơ quan quản lý cũng đóng vai trò then chốt. Theo đó, việc áp dụng các quy định về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố (KYC/AML/CFT) sẽ giúp sớm phát hiện và ngăn chặn các giao dịch bất thường.

Vì vậy, ông Mai Huy Tuần cho rằng, để giảm thiểu rủi ro, cần có một hệ thống kiểm tra và giám sát chặt chẽ.

Trước hết, các sàn giao dịch và ví điện tử phải bắt buộc áp dụng xác thực đa yếu tố và mã hóa dữ liệu theo tiêu chuẩn quốc tế. Sau đó, phải có báo cáo kiểm toán định kỳ được công khai minh bạch, giúp nhà đầu tư đánh giá được tình hình hoạt động và an toàn của hệ thống.

Cuối cùng, DN và người dùng cần được đào tạo thường xuyên về kiến thức tài chính – công nghệ để tự bảo vệ mình trước các hành vi gian lận.

Hơn nữa, lãnh đạo SSI DIgital (SSID) cho rằng: Các chính sách giám sát của cơ quan quản lý phải được tăng cường. Ngoài ra, các cơ quan như Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tư pháp cần phối hợp chặt chẽ để thiết lập các tiêu chuẩn an toàn và kiểm soát rủi ro trong giao dịch tiền ảo, nhằm tạo ra một môi trường giao dịch ổn định và tin cậy.

Các chuyên gia, DN trong lĩnh vực công nghệ trao đổi tại Hội nghị Tác động Công nghệ Việt Nam (Vietnam Tech Impact Summit 2024 – VTIS2024) - Ảnh: VGP

Từ Sandbox đến khung pháp lý hữu hiệu quản lý tài sản số

Đầu tiên, cơ chế thử nghiệm (sandbox) đã trở thành một giải pháp đột phá được áp dụng rộng rãi tại các quốc gia tiên phong trong lĩnh vực fintech và tài sản số. Sandbox cho phép các DN triển khai sản phẩm hoặc mô hình kinh doanh mới trong một môi trường có kiểm soát, từ đó giúp cơ quan quản lý nắm bắt được các rủi ro và tác động thực tế của các quy định hiện hành.

Ông Mai Huy Tuần dẫn ví dụ, ở các quốc gia như Singapore và Thái Lan, mô hình sandbox đã tạo điều kiện cho DN thử nghiệm sản phẩm với quy mô hạn chế, đồng thời nhận được sự giám sát chặt chẽ từ cơ quan quản lý. Hơn nữa, những thông tin thu thập được trong giai đoạn thử nghiệm sẽ là cơ sở để đánh giá hiệu quả của các chính sách, từ đó điều chỉnh hoặc bổ sung các quy định pháp lý cho phù hợp với thực tiễn.

Ngoài ra, cơ chế sandbox không chỉ giúp giám sát rủi ro mà còn thúc đẩy tinh thần đổi mới sáng tạo. Đồng thời, DN có cơ hội thử nghiệm những ý tưởng mới mà không phải chịu toàn bộ gánh nặng pháp lý ngay lập tức. Trước hết, điều này giúp các DN giảm thiểu rủi ro khi ra mắt sản phẩm mới; sau đó, kết quả từ giai đoạn thử nghiệm sẽ cung cấp dữ liệu thực tiễn quý báu để cơ quan quản lý có thể xây dựng khung pháp lý toàn diện và linh hoạt.

Theo đó, theo đại diện SSI DIgital (SSI) lợi ích của sandbox nằm ở tăng cường dữ liệu thực tiễn. Các thông tin thu thập được giúp đánh giá chính xác mức độ rủi ro và hiệu quả của quy định pháp lý hiện hành; Hỗ trợ đổi mới sáng tạo: DN có thể tự do phát triển sản phẩm mới mà vẫn nằm trong khuôn khổ giám sát, đảm bảo an toàn cho hệ thống giao dịch.

Sandbox cũng giảm thiểu rủi ro lan rộng: Rủi ro phát sinh được khoanh vùng và kiểm soát trong môi trường thử nghiệm hạn chế, từ đó không gây tác động tiêu cực đến toàn thị trường.

Tuy nhiên, mặc dù sandbox mang lại nhiều lợi ích, nhưng nó cũng đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý và DN. Khi các giải pháp từ sandbox được chứng minh hiệu quả, cơ quan quản lý có thể áp dụng chúng trên quy mô lớn, từ đó xây dựng khung pháp lý ổn định cho toàn bộ thị trường tài sản số.

"Bằng cách nuôi dưỡng một môi trường thử nghiệm chặt chẽ nhưng cởi mở, sandbox vừa hỗ trợ DN cạnh tranh, vừa bảo đảm an toàn hệ thống. Đây là nền tảng then chốt để Việt Nam xây dựng khung pháp lý tiến bộ, đáp ứng quá trình hội nhập quốc tế và tạo bước đệm cho những đột phá trong lĩnh vực tài sản số", ông Mai Huy Tuần nhấn mạnh.

Dưới góc độ DN, lãnh đạo SSID kỳ vọng các cơ quan quản lý như Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tư Pháp… cần phối hợp chặt chẽ để chính sách mới về tài sản số không chỉ bảo vệ người tiêu dùng mà còn thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Trên tinh thần khuyến khích cả quản lý lẫn đổi mới, cần việc xây dựng một hệ thống tiêu chuẩn và quy định đồng bộ, tránh chồng chéo là bước đầu tiên quan trọng, qua đó tạo điều kiện cho các bên liên quan dễ dàng phối hợp. Nhiều ý kiến cũng đề xuất rằng nên duy trì cơ chế chia sẻ dữ liệu giám sát giữa các cơ quan, đặc biệt trong lĩnh vực thanh toán và tài sản số, để kịp thời phát hiện và hạn chế rủi ro. 

Song song với đó, một số chính sách hỗ trợ DN trong nước, chẳng hạn ưu đãi về nghiên cứu phát triển công nghệ hay hỗ trợ khởi nghiệp, có thể giúp hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thêm sôi động. Về khía cạnh bảo vệ người tiêu dùng, cần đảm bảo quy trình kiểm toán minh bạch, công khai thông tin của các sàn giao dịch, đi kèm với cơ chế tiếp nhận và xử lý khiếu nại đủ linh hoạt. Khi các giải pháp này được triển khai nhịp nhàng, thị trường vừa giữ được sự ổn định, vừa hình thành nền tảng thuận lợi cho các ý tưởng mới phát triển.

Nêu kỳ vọng của DN, đại diện SSID mong muốn có một khung pháp lý rõ ràng, nhất quán và linh hoạt sẽ tạo được niềm tin cho nhà đầu tư trong và ngoài nước. Nên sớm công nhận giá trị pháp lý của các loại tài sản số, chẳng hạn Bitcoin, Ethereum... cùng hướng dẫn đầy đủ về phát hành, giao dịch, lưu ký. 

Việc cấp phép cho các đơn vị Việt Nam có đủ năng lực về vốn, công nghệ và uy tín sẽ giúp thiết lập các kênh giao dịch chính thức, làm cầu nối thu hút dòng vốn ngoại vào Việt Nam. Để người dùng yên tâm chuyển giao dịch từ sàn nước ngoài về trong nước, cần xây dựng hạ tầng thanh toán kết nối chặt chẽ với hệ thống ngân hàng, tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình KYC, AML, CFT. Song song đó, một cơ chế bảo đảm quyền lợi nhà đầu tư dưới dạng quỹ dự phòng hoặc gói hỗ trợ khi xảy ra sự cố cũng sẽ khuyến khích thêm nhiều người tham gia giao dịch tại các sàn trong nước.

Các quốc gia mạnh về tiền số trong khu vực như Singapore, Thái Lan, Nhật Bản đều coi trọng việc phân loại cụ thể các loại tài sản số và quản lý dựa trên chức năng, đồng thời áp dụng cơ chế sandbox để vừa giám sát, vừa mở không gian sáng tạo cho DN.

Bên cạnh đó, thiết lập một đầu mối quản lý tập trung có thể ra quyết định nhanh và kịp thời thay đổi chính sách khi cần thiết. Cuối cùng, những yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn, bảo vệ người tiêu dùng như kiểm toán định kỳ, công bố rủi ro và cơ chế bảo vệ người dùng cũng là kinh nghiệm quý báu. Với cách tiếp cận phù hợp, Việt Nam có thể xây dựng môi trường pháp lý minh bạch, hiệu quả, từ đó thu hút đầu tư và phát triển lĩnh vực tài sản số một cách bền vững.

Ông Mai Huy Tuần – Tổng giám đốc CTCP Công nghệ số SSI – SSI DIgital (SSID) đánh giá, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm tới lĩnh vực này, đặc biệt là những chỉ đạo quyết liệt trong thời gian gần đây. Mới đây, tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương (ngày 24/2/2025) về mục tiêu tăng trưởng đặt ra cho năm 2025, Tổng Bí thư Tô Lâm nhất trí với đề xuất về việc cần sớm quản lý đồng tiền điện tử dưới dạng một loại tài sản ảo để tránh các tác động tiêu cực đến nền kinh tế và các vấn đề xã hội, đồng thời giúp đóng góp giá trị cho kinh tế đất nước.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã đưa ra những chỉ đạo quan trọng nhằm đảm bảo rằng các quy định pháp lý liên quan đến tiền ảo. Theo đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh rằng: Phải sớm hoàn thiện khung pháp lý về tiền ảo. Điều này nhằm tạo ra môi trường giao dịch an toàn, minh bạch và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, đồng thời thúc đẩy tinh thần đổi mới sáng tạo trong ngành tài sản số.

Chính phủ cũng đã chỉ đạo các cơ quan quản lý như Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tư pháp cần phối hợp chặt chẽ để giám sát và kiểm soát các giao dịch tiền ảo thông qua các tiêu chuẩn KYC/AML/CFT. Đồng thời, cần tăng cường ứng dụng công nghệ. Việc áp dụng các giải pháp công nghệ thông tin trong quản lý giao dịch tiền ảo sẽ giúp tự động hoá quy trình, giảm thiểu sai sót và tăng cường tính minh bạch.

Chủ trương của Đảng, Chính phủ về tiền ảo không chỉ là một biện pháp nhằm bảo vệ người tiêu dùng mà còn là động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo môi trường đầu tư thuận lợi và nâng cao vị thế của Việt Nam trong lĩnh vực tài sản số toàn cầu.

Mới đây, tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 2 do Văn phòng Chính phủ tổ chức, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết: Bộ Tài chính đã được Thủ tướng Chính phủ giao ngay trong tháng 3 này sẽ báo cáo với Chính phủ để ban hành Nghị quyết cho phép thí điểm xây dựng, đưa vào vận hành sàn giao dịch tiền ảo, được tổ chức bởi DN được Nhà nước cho phép. Tại sàn giao dịch được cấp phép, các tổ chức, cá nhân, nhà đầu tư ở Việt Nam có nơi để giao dịch, đầu tư, mua bán. Nhà nước sẽ bảo vệ các quyền lợi hợp pháp, chính đáng của các tổ chức, cá nhân khi tham gia hoạt động trên thị trường này. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan, phối hợp với các cơ quan, tổ chức sớm xây dựng quy định pháp quy, pháp luật cho phép các DN, các tổ chức Việt Nam có thể phát hành tài sản này của mình để huy động nguồn lực tài chính phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của tổ chức đó.

Huy Thắng